سونیوز: محمد صارمی، خبرنگار ایرنا در ۱۷ مرداد ۱۳۷۷ در مزار شریف افغانستان به همراه هشت نفر از اعضای کنسولگری ایران توسط طالبان شهید شد. پس از این، هرسال ۱۷ مردادماه توسط شورای فرهنگ عمومی کشور به عنوان روز خبرنگار نامگذاری شد.
خبرنگار کیست؟
خبرنگار (Reporter) فردی است که علاقه مند به فعالیت در این حرفه است و دارای استعداد ویژه ای در این حرفه است. او پس از طی کردن دوره آموزش تخصصی به دنبال تهیه، جمع‌آوری، تنظیم و انتقال اخبار به مخاطبان می‌رود. او اخبار را از طریق مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری به اطلاع مردم می‌رساند. خبرنگار برای تهیه اخبار روزنامه‌ها، رادیو و تلویزیون گاهی از راه دور خبر تهیه می‌کند.
حرفه خبرنگاری
در سال ۱۹۷۸ توسط سازمان یونسکو اعلامیه‌ای درباره نقش رسانه‌های جمعی در تقویت و ایجاد صلح جهانی و تفاهم بین‌المللی به تصویب رسید. در این اعلامیه در مورد لزوم تربیت اخلاقی و اجتماعی خبرنگاران مطالبی ارائه شد. این اعلامیه بیان کرده است که خبرنگاران باید تلاش و کوشش خود را به کار گیرند تا اخباری که به مردم انتقال می‌دهند، صحیح و دقیق و معتبر باشد و از تحریف اخبار بپرهیزند.
خبرنگار کیست
یک خبرنگار خوب در تهیه و نگارش خبر باید به نکات ذیل توجه کند:
۱- ساده نویسی با رعایت ظرافت‌های هنر و فن (خبرنگار باید خود را به جای خواننده قرار دهد).
۲- مسئولیت‌پذیر (با مطالعه وکسب تجربه).
۳- سرعت (باید سریع فکر کرد و با قدرت تجزیه و تحلیل مسائل و انشا مطلوب، مطالب را انعکاس داد.
۴- توجه به جزئیات خبر و اجتناب از حدس و گمان (تشکیل جلسه مهم نیست، آنچه در جلسه می‌گذرد
۵- مخاطب شناسی و توجه به نیاز مخاطبین (خبرنگار خوب آن است که بداند مطلب را برای چه کسی می‌نویسد) انتقال صحیح به خوانندگان.
۶- استفاده صحیح از منابع خبری.
۷- تهیه اخبار جالب از موضوعات عادی.
۸- رعایت طبقه‌بندی اخبار و حریم شخصی افراد.
۹- سرحالی و زنده‌دلی، زرنگی، سماجت، روکردن حقیقت و مو از ماست درآوردن و با انگیزه بودن از خصوصیات خبرنگار حرفه‌ای است
۱۰- سعی و تلاش خبرنگار باید براین پایه استوار باشد و تیتر را طوری انتخاب کند که ضمن هماهنگی با پاراگراف اول خبر، خواننده را به خواندن لید ترغیب کند نه اینکه او را از خواندن خبر باز دارد. انتخاب تیتر و لید مبهم، خواننده را به خواندن خبر جذب نمی‌کند.
۱۱- خبرنگار، خبر را چنان می‌نویسد که بتوان خبر را از آخر و معمولا در پایان هر پاراگراف کوتاه کرد.
۱۲- خبرنگار باید خبر یک رویداد را به همان صورتی که روی داده است به مخاطبان خود گزارش دهد، انتشار نادرست یا مطالبی که با قصد و منظور خاصی تنظیم شده، باعث سلب اعتماد مردم از آن وسیله ارتباطی شده، آنها را به سوی منابع خبری دیگر هدایت می‌کند
۱۳- اساس کار خبرنویسی؛ ساده نویسی است. خبرنگاری که نتواند مطلب ساده و قابل فهم بنویسد بهتر است به دنبال شغل دیگری برود.
استانداردهای حرفه‌ای و اخلاقی
از خبرنگاران انتظار می‌رود که اصول خاص این حرفه را به درستی رعایت کنند. قسمتی از این اصول عبارت‌اند از:
- استفاده از منبع اصلی اطلاعات، شامل مصاحبه با افرادی که مستقیماً در یک موضوع نقش دارند، اسناد اصل و دیگر منابع مستقیم اطلاعاتی تا حد امکان و نقل منابع اطلاعات در خبرها؛
- برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چگونگی استفاده از منابع رجوع شود به نقل منبع در خبرنگاری
- در صورت عدم وجود منابع اصلی انتساب کامل تمامی اطلاعات گردآوری شده از دیگر منابع منتشر شده (عدم انجام این کار سرقت ادبی محسوب می‌شود؛ برخی از روزنامه‌ها وقتی مقاله‌ای از اطلاعات گزارش‌های قبلی استفاده کرده باشد، آن را نقل می‌کنند)؛
- استفاده از چندین منبع اطلاعاتی مرجع، مخصوصاً در مواردی که موضوع گزارش جنجال‌برانگیز باشد؛
- بررسی دقیق هر مطلبی که به عنوان واقعیت عنوان می‌شود؛
- جستجو و نقل تمامی تعبیرات ممکن از یک موضوع؛
- گزارش منصفانه و دور از جبهه‌گیری و به تصویر کشیدن جوانب مختلف یک موضوع بدون طرفداری از یکی؛
- انجام تحقیق و ارائه گزارش با رعایت توازن میان واقع نگری و شک‌گرایی.
- قضاوت دقیق در هنگام تنظیم و گزارش اطلاعات.
- دقت در محرمانه نگاه داشتن منابع (سازمان‌های خبری معمولاً قوانینی خاص در مورد محرمانه نگاه داشتن منابع دارند که خبرنگاران باید از آنها تبعیت کنند)؛
- رد کردن هرگونه هدیه یا لطف از طرف مورد گزارش، و حتی جلوگیری از هرگونه تحت تأثیر واقع شدن؛
- جلوگیری از تهیه گزارش یا شرکت در تحقیق و نگارش در مورد موضوعی که خود خبرنگار نسبت به آن نفع شخصی یا تعصبی دارد که کنار گذاشتن آن برایش امکان‌پذیر نیست.
ویژگی‌های خبر
هر خبری که توسط خبرنگار تنظیم می‌شود، باید دارای ویژگی‌هایی باشد تا توجه مخاطبان را به خود جلب کند. خبری خوب است که درست، روشن و جامع باشد. اگر زمانی خبر به صورت صادقانه منتقل نشود، مردم کم کم به خبررسان شک می‌کنند و دیگر اخبار را از طریق او پیگیری نمی‌کنند. خبری کامل است که به پرسش‌هایی که برای بینندگان، شنوندگان و خوانندگان خبر به وجود می‌آید، بتواند پاسخ مناسبی بدهد.
ویژگی‌های خبرنگار
۱- ذوق و استعداد
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک خبرنگار، داشتن عشق، علاقه و ذوق برای فعالیت در این حرفه است. علاوه بر این خبرنگار باید از حوصله زیاد و نگاه دقیق و موشکافانه ای برخوردار باشد. او نباید احساسات خود را در نوشتن اخبار دخالت دهد و بهتر است اخبار را دقیقاً مانند چیزی که اتفاق افتاده است، انتقال دهد.
۲- سرعت
داشتن سرعت در تصمیم گیری و انتقال سریع خبر از ویژگی‌های یک خبرنگار است. با وجود این ویژگی مخاطبان خبرنگاری را دنبال می‌کنند که اخبار را سریع‌تر و در عین حال درست تر از دیگران به گوش و چشم آنها برساند. باید توجه کرد که هرگز نباید صحت و درستی اخبار را فدای سرعت انتشار آن کرد چراکه همین موضوع باعث می‌شود مخاطبان دیگر به آن رسانه اعتماد نکنند.
۳- حق طلبی
ویژگی حق محوری، حق طلبی و حق گویی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک خبرنگار است. بهتر است که همه خبرنگاران تنها واقعیت‌ها را بیان کنند و از جنجال آفرینی بپردازند.